Raport na temat danych potrzebnych do określenia zgodności z Planem S

W lutym 2020 r. firma konsultingowa Delta Think opublikowała niezależny raport zamówiony przez Jisc i finansowany przez Science Europe w imieniu cOAlition S. Dokument zatytułowany "Data Needed to Identify Plan S Compliance”" podsumowuje wyniki badania mającego na celu określenie danych potrzebnych do identyfikacji wydawców spełniających wszystkie wymogi Planu S, wskazanie sposobów ustalania wiarygodności źródeł danych oraz opracowanie wytycznych dotyczących różnych metod i wskaźników ustalania zgodności z Planem S.

Określenie zgodności miejsc publikacji z Planem S wymagało identyfikacji i analizy wielu źródeł danych oraz różnych dróg zapewnienia tej zgodności, a następnie opracowania „recepty”, czyli algorytmu lub serii logicznych kroków pozwalających na połączenie zidentyfikowanych punktów. Plan badania obejmował w związku z tym również:

• określenie obowiązkowych i zalecanych wymogów oraz wyszczególnienie niezbędnych źródeł danych dla wszystkich trzech sposobów zapewnienia zgodności z Planem S (publikacji w otwartych czasopismach i na otwartych platformach wydawniczych, deponowania w repozytoriach oraz publikacji w czasopismach objętych mechanizmami transformacyjnymi);
• uwzględnienie kwestii przechowywania, rzetelności, trafności i aktualności źródeł danych, a także warunków wykorzystania, trwałości, ochrony prywatności i innych powiązanych czynników;
• przedstawienie rekomendacji ws. kolejnych kroków dotyczących specyfikacji danych;
• identyfikację rocznych strategii uzupełnienia lub ograniczenia luk lub innych braków danych i oszacowania powiązanych ryzyk i kosztów;
• walidację uzyskanych wyników w małej grupie ekspertów.

W raporcie podkreślono, że wymogi wobec niezbędnych danych dla poszczególnych miejsc publikacji powinny dopuszczać różne poziomy szczegółowości.

Wskazano również, że każda droga osiągnięcia zgodności z Planem S wiąże się z innymi potrzebami, a najbardziej praktycznym sposobem sprawdzania tej zgodności może być wykorzystywanie białych list kluczowych źródeł danych, zapewniających (w idealnym przypadku) zarówno ich dokładność, jak i dostępność. Oceniono również najlepiej rozwinięte i stabilne źródła dla oceny sposobów publikacji zgodnych z Planem S (wskazane źródła to DOAJ, OpenDOAR i Sherpa/RoMEO), uznając, że stanowią one dobre punkty wyjścia, nie spełniają jednak jeszcze wszystkich przyjętych wymagań.

Integralną częścią raportu są rekomendacje, które dotyczą dalszych kroków i priorytetów zarówno w obszarze ogólnych wymagań, jak i w odniesieniu do poszczególnych sposobów publikacji. Zasugerowano, że cOAlition S powinna przyjąć etapowe podejście do wdrażania wymagań w przypadku, gdy źródła danych obecnie nie funkcjonują.

W ramach badania zebrano także informacje potrzebne stronom trzecim do stworzenia narzędzia kontroli otwartości czasopism (Journal Checker Tool). Równolegle z publikacją raportu, cOAlition S wystosowała zaproszenie do składania ofert na budowę, utrzymanie i prowadzenie takiego narzędzia. Journal Checker Tool ma ułatwić grantobiorcom spełnienie wymogów Planu S. Narzędzie ma być dostępne w listopadzie 2020 roku, a następnie rozwijane w 2021 roku, aby uwzględnić te wytyczne, które nie zostaną od razu w pełni wdrożone (na przykład przejrzystość kosztów i cen). Priorytetowo potraktowane zostały najważniejsze elementy Planu S: zgodność ze wskazanymi drogami publikacji, wykorzystanie licencji CC BY i zachowanie majątkowych praw autorskich przy autorze. Pełną treść raportu i specyfikacje dotyczące danych można znaleźć na 10.6084/m9.figshare.c.4847646.

Szczegóły

Utworzono: 2020-04-17

Małgorzata Waleszko