Wydawcy przyjmują rozwiązania zgodne z Planem S

Z początkiem 2021 roku w życie wszedł Plan S, realizowany przez instytucje finansujące badania naukowe zrzeszone w Koalicji S. Przygotowania do wdrożenia planu obejmowały m.in. publiczne konsultacje z różnymi grupami interesariuszy, w tym z wydawcami czasopism naukowych, a także opracowanie strategii zachowania praw autorskich i kalendarza jej przyjęcia przez poszczególnych koalicjantów. 

Celem strategii jest realizacja pierwszej zasady Planu, zgodnie z którą autorzy lub ich instytucje zachowują majątkowe prawa autorskie do swoich publikacji, które muszą zostać udostępnione na otwartej licencji, najlepiej Creative Commons Uznanie autorstwa (CC BY). W ramach realizacji strategii biuro Koalicji S skontaktowało się z około 150 wydawcami czasopism subskrypcyjnych i hybrydowych, w których łącznie publikowana jest większość artykułów naukowych powstających w ramach badań finansowanych ze środków koalicjantów. Koalicja zachęcała wydawców do zmodyfikowania istniejących umów, aby wszyscy autorzy mogli udostępniać ostateczne wersje autorskie artykułów na wolnej licencji i w momencie publikacji. O rezultatach tych działań Koalicja S regularnie informuje na swojej stronie internetowej, monitorując tym samym wprowadzane przez wydawców zmiany, których celem jest osiągnięcie zgodności z Planem S.

Wywiad z Wojciechem Kamienieckim, dyrektorem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju

Staramy się przychylnie traktować inicjatywy w zakresie Open Access i Open Data, jednak zdajemy sobie również sprawę z tego, że działania takie należy wdrażać w przemyślany sposób, w szczególności dotyczy to potrzeby rozwiązania szeregu istotnych kwestii - dr inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju

W wywiadzie udzielonym naszemu serwisowi dr inż. Wojciech Kamieniecki mówi o uczestnictwie NCBR w inicjatywach i działaniach dotyczących otwartego dostępu, dostępie do wiedzy w dobie globalizacji gospodarczej oraz o współpracy nauki i biznesu. 

Zapraszamy do lektury całego wywiadu.

Wytyczne Science Europe w zakresie zarządzania danymi

Dane badawcze uznane zostały za jeden z priorytetowych obszarów aktywności Science Europe, stowarzyszenia europejskich organizacji finansujących lub prowadzących badania naukowe. Organizacja promuje otwarte udostępnianie danych w celu weryfikacji bądź replikacji badań, a także ponownego wykorzystania ich w przyszłości, w tym w pozanaukowych kontekstach. Zaangażowanie Science Europe w tym obszarze obejmuje m.in. promowanie zarządzania danymi badawczymi zgodnie z zasadami FAIR, a także opracowanie ujednoliconych ram i wskazówek w zakresie zarządzania danymi, przygotowywania planów zarządzania danymi czy wyboru godnych zaufania repozytoriów. 

W 2019 roku organizacja opracowała publikację „Practical Guide to the International Alignment of Research Data Management”, a teraz ukazała się zaktualizowana i uzupełniona wersja tego przewodnikaZawiera ona wzór formularza ewaluacyjnego do oceny planów zarządzania danymi badawczymi, który wskazuje wymagania w zakresie następujących elementów:

Współpraca OpenAIRE i FAIRsharing

OpenAIRE i FAIRsharing podpisały porozumienie o współpracy, której celem jest wymiana oraz wzbogacenie informacji gromadzonych przez obydwie strony porozumienia.

OpenAIRE to organizacja rozwijająca europejską infrastrukturę otwartej nauki oraz wspierająca naukowców w udostępnianiu wyników badań. Rozwijane przez OpenAIRE serwisy ułatwiają wyszukiwanie publikacji i danych i zwiększają ich widoczność, a także łączą informacje o charakterze administracyjnym (m.in. o organizacjach prowadzących bądź finansujących badania naukowe, strumieniach finansowania, grantach) z informacjami o rezultatach badań. Z kolei FAIRsharing to prowadzony przez Uniwersytet Oksfordzki serwis gromadzący informacje na temat metadanych i standardów metadanych, repozytoriów i baz danych oraz polityk czasopism naukowych i instytucji finansujących badania naukowe.

Jak udostępniać dane zgodnie z zasadami FAIR?

FAIR to akronim słów „findable” (możliwy do znalezienia), „accessible” (dostępny), „interoperable” (interoperacyjny) i „reusable” (możliwy do ponownego wykorzystania), które określają w skrócie wymogi, jakie powinny spełniać dane badawcze.

Sungya Pundir, Wikimedia, CC BY-SA 4.0

 

Zarządzanie danymi i ich otwarte udostępnianie zgodnie z zasadami FAIR jest dobrą praktyką, rekomendowaną bądź wymaganą przez wiele instytucji. W ramach programu Horyzont 2020 obowiązuje Open Research Data Pilot, który uwzględnia zasady FAIR. Są one szczegółowo przybliżone w wytycznych dla beneficjentów, w szczególności w zagadnieniach, które powinny zostać opisane w planie zarządzania danymi badawczymi. Odniesienia do zasad FAIR znajdują się także w opracowanych przez Narodowe Centrum Nauki wytycznych dla wnioskodawców do uzupełnienia planu zarządzania danymi badawczymi.

Additional information